آموزش تست سلامت بلبرینگ موتور سه فاز با روش های ساده

نحوه چک کردن بلبرینگ موتور سه فاز از جمله موضوعات مهمی است که در نگهداری و افزایش عمر مفید تجهیزات صنعتی نقش کلیدی دارد. بلبرینگ ها به عنوان بخش حساس موتور وظیفه تحمل بار و کاهش اصطکاک را بر عهده دارند و هرگونه خرابی یا لقی در آن ها می تواند منجر به کاهش راندمان، ایجاد صداهای غیر عادی و در نهایت سوختن الکتروموتور شود.

بررسی وضعیت بلبرینگ شامل گوش دادن به صداهای غیر معمول، اندازه گیری دما، بررسی لرزش و حتی استفاده از دستگاه های آنالیز ارتعاش است که همگی به تشخیص زود هنگام ایرادات کمک می کنند. این فرآیند به ویژه در موتورهای سه فاز صنعتی اهمیت بالایی دارد زیرا خرابی در چنین موتوری می تواند موجب توقف خط تولید و تحمیل هزینه های سنگین شود. لازم به ذکر است که سایت فروشگاهی الکتروموتورچند به صورت اینترنتی به فروش الکتروموتور سه فاز و الکتروموتور تک فاز اقدام می کند و می تواند منبعی مطمئن برای خرید موتورهای باکیفیت و قطعات مرتبط باشد.

نحوه چک کردن بلبرینگ موتور سه فاز

نحوه چک کردن بلبرینگ موتور سه فاز از مهم ترین مراحل در فرآیند نگهداری و تعمیرات تجهیزات صنعتی است زیرا سلامت بلبرینگ تاثیر مستقیمی بر عملکرد، راندمان و طول عمر موتور دارد. بلبرینگ ها نقش حیاتی در کاهش اصطکاک و انتقال روان حرکت بین قطعات دارند و خرابی آن ها می تواند باعث لرزش، صداهای غیر طبیعی و در نهایت آسیب جدی به سیم پیچ ها و شفت موتور شود.

آشنایی با روش های بررسی وضعیت بلبرینگ نه تنها از بروز خرابی های ناگهانی جلوگیری می کند بلکه موجب صرفه جویی در هزینه های تعمیرات نیز می شود. در ادامه مراحل اصلی بررسی بلبرینگ موتور سه فاز به صورت جزئی و تخصصی توضیح داده شده است.

گوش دادن به صدا های غیر عادی موتور

یکی از ساده ترین و در عین حال موثرترین روش ها برای تشخیص خرابی بلبرینگ گوش دادن به صدای موتور در هنگام کارکرد است. در حالت عادی موتور باید صدایی یک نواخت و بدون نوسان داشته باشد اما زمانی که بلبرینگ دچار آسیب یا خشکی می شود صدای تق تق، ساییدگی یا زوزه از ناحیه شفت یا پوسته شنیده می شود.

این تغییر صدا معمولاً به دلیل سایش ساچمه ها، شکستگی رینگ داخلی یا کمبود روانکاری رخ می دهد. در این شرایط بهتر است موتور خاموش شده و بلبرینگ بازبینی و در صورت نیاز تعویض گردد تا از گسترش آسیب جلوگیری شود.

اندازه گیری دمای اطراف بلبرینگ

افزایش غیرطبیعی دمای اطراف بلبرینگ نشانه ای واضح از وجود مشکل در سیستم روانکاری یا خرابی مکانیکی است. برای بررسی دقیق می توان از دماسنج لیزری یا سنسور حرارتی استفاده کرد و دمای بلبرینگ را با مقادیر استاندارد مقایسه نمود.

در صورتی که دما بالاتر از حد مجاز باشد احتمال گیر کردن ساچمه ها، کمبود گریس یا انحراف محور وجود دارد. در چنین مواقعی باید روانکاری مجدد انجام شود و اطمینان حاصل گردد که نوع گریس استفاده شده متناسب با شرایط کاری موتور است.

بررسی لرزش موتور با دستگاه آنالیز ارتعاش

یکی از حرفه ای ترین روش ها در نحوه چک کردن بلبرینگ موتور سه فاز استفاده از دستگاه آنالیز ارتعاش است. این دستگاه میزان و نوع لرزش موتور را ثبت کرده و با تحلیل داده ها می توان نوع خرابی را تشخیص داد.

لرزش های با فرکانس بالا معمولاً نشان دهنده سایش یا ترک در بلبرینگ هستند. تحلیل ارتعاش نه تنها خرابی فعلی را مشخص می کند بلکه امکان پیش بینی خرابی در آینده را نیز فراهم می سازد و از توقف ناگهانی سیستم جلوگیری می کند.

کنترل روانکاری و نوع گریس مورد استفاده

یکی از عوامل اصلی خرابی بلبرینگ استفاده از گریس نامناسب یا روانکاری بیش از حد است. در زمان بررسی باید میزان گریس داخل بلبرینگ و رنگ یا بوی آن مورد توجه قرار گیرد.

گریسی که تیره یا سوخته به نظر برسد، نشانه داغ شدن بیش از حد است و باید تعویض شود. استفاده از گریس باکیفیت و تزریق آن در فواصل زمانی منظم نقش مهمی در حفظ سلامت بلبرینگ و عملکرد روان موتور دارد.

بررسی ظاهری بلبرینگ پس از باز کردن موتور

در صورت مشاهده علائم خرابی جدی لازم است موتور باز شود تا بلبرینگ از نظر ظاهری بررسی گردد. در این مرحله باید سطح ساچمه ها، رینگ ها و قفسه ها از نظر وجود ترک، زنگ زدگی یا خورد گی مورد ارزیابی قرار گیرد.

هرگونه تغییر رنگ، خش یا آثار ساییدگی نشان دهنده نیاز به تعویض بلبرینگ است. همچنین باید اطمینان حاصل شود که نصب بلبرینگ جدید با ابزار مناسب و بدون اعمال فشار غیر مجاز انجام گیرد تا آسیب دوباره ایجاد نشود.

بررسی هم راستایی شفت موتور و بلبرینگ

یکی از مواردی که در هنگام بررسی وضعیت بلبرینگ موتور سه فاز نباید نادیده گرفته شود. کنترل هم راستایی شفت با بدنه و بلبرینگ است. اگر محور موتور به درستی تراز نباشد فشار نامتوازن به بلبرینگ وارد می شود و موجب فرسودگی سریع ساچمه ها و رینگ داخلی می گردد.

این ناهماهنگی معمولاً در اثر نصب نادرست موتور، ضربه در حین جابجایی یا استفاده از پایه های نامتعادل ایجاد می شود. برای رفع این مشکل استفاده از دستگاه تراز لیزری یا ابزارهای مکانیکی دقیق توصیه می شود تا از قرارگیری صحیح محور در مرکز بلبرینگ اطمینان حاصل شود و حرکت چرخشی موتور بدون لرزش انجام گیرد.

کنترل میزان لقی و آزاد بودن حرکت بلبرینگ

لقی بیش از حد یا سفت بودن بیش از اندازه حرکت بلبرینگ هر دو از نشانه های خرابی هستند. در هنگام چک کردن باید محور موتور به آرامی چرخانده شود تا نرمی یا مقاومت غیر عادی مشخص گردد.

اگر بلبرینگ بیش از اندازه سفت حرکت کند احتمال دارد گریس خشک شده یا ساچمه ها زنگ زده باشند و در مقابل اگر بیش از حد آزاد باشد ممکن است قفسه یا رینگ بیرونی دچار ترک یا فرسایش شده باشد. اندازه گیری دقیق لقی با ابزار تخصصی مانند فیلر گیج انجام می شود و در صورت مشاهده ناهنجاری باید بلبرینگ فوراً تعویض شود تا از صدمات بیشتر جلوگیری گردد.

توجه به وضعیت محور در هنگام روشن و خاموش شدن موتور

رفتار محور هنگام استارت و توقف موتور می تواند اطلاعات ارزشمندی از وضعیت بلبرینگ ارائه دهد. در شرایط نرمال محور باید بدون صدا و لرزش ناگهانی شروع به چرخش کند.

اما اگر در لحظه استارت لرزش شدیدی احساس شود یا محور به سختی حرکت کند احتمال گیرکردن ساچمه ها یا تغییر شکل قفسه بلبرینگ وجود دارد. همچنین لرزش در هنگام خاموش شدن نشان دهنده وجود ناهماهنگی بین محور و بلبرینگ است. با ثبت این رفتارها در بازه های زمانی مختلف می توان روند فرسود گی را ارزیابی کرد و اقدامات پیشگیرانه به موقع انجام داد.

بررسی وجود نشتی گریس یا آلودگی در اطراف بلبرینگ

نشتی گریس از اطراف پوسته بلبرینگ معمولاً به دلیل فشار بیش از حد یا استفاده از نوع نامناسب روانکار ایجاد می شود. این وضعیت باعث ورود گرد و غبار یا ذرات فلزی به داخل بلبرینگ شده و به مرور زمان باعث سایش شدید می گردد. هنگام بررسی باید پوسته بیرونی از نظر وجود آثار روغن، خاک یا ذرات فلز کنترل شود. در صورت مشاهده آلودگی باید بلبرینگ به طور کامل تمیز و مجدداً گریس کاری شود. استفاده از درپوش های ضد گردوغبار نیز راه کار مؤثری برای افزایش عمر مفید بلبرینگ است.

استفاده از دستگاه ترموگرافی برای پایش مداوم

در واحد های صنعتی پیشرفته استفاده از دستگاه ترموگرافی برای پایش حرارتی بلبرینگ موتور سه فاز یکی از روش های مدرن و دقیق به شمار می رود. این دستگاه با ثبت نقشه حرارتی موتور نقاط دارای دمای غیر عادی را مشخص می کند و به تعمیرکار اجازه می دهد پیش از وقوع خرابی اقدامات لازم را انجام دهد. تحلیل ترموگرافی در کنار داده های لرزش و صدا تصویر کاملی از وضعیت سلامت بلبرینگ ارائه می دهد و از توقف ناگهانی تجهیزات جلوگیری می کند.

بررسی صدا با استفاده از دستگاه استتوسکوپ صنعتی

یکی از روش های تخصصی در تشخیص وضعیت بلبرینگ موتور سه فاز استفاده از استتوسکوپ صنعتی است. این دستگاه مشابه گوشی پزشکی عمل کرده و صدای داخلی موتور را با دقت بالا به گوش اپراتور منتقل می کند. با کمک آن می توان به راحتی صداهای غیر طبیعی مانند تق تق، ساییدگی یا زوزه ناشی از خرابی ساچمه ها را شناسایی کرد.

تفاوت این روش با گوش دادن معمولی در دقت بسیار بالای آن است، زیرا حتی کوچک ترین ایرادات داخلی نیز قابل تشخیص خواهند بود. در تعمیرگاه های حرفه ای استفاده از استتوسکوپ به صورت دوره ای برای پایش سلامت بلبرینگ توصیه می شود تا از بروز خرابی ناگهانی جلوگیری گردد.

اندازه گیری ارتعاشات محوری و شعاعی شفت

در بررسی های پیشرفته تر علاوه بر لرزش کلی موتور باید ارتعاشات محوری (در راستای طول محور) و شعاعی (در جهت عمود بر محور) نیز اندازه گیری شوند. هرگونه افزایش در میزان لرزش شعاعی معمولاً نشانگر فرسایش بلبرینگ یا ناهمواری در سطح ساچمه ها است.

از سوی دیگر ارتعاشات محوری غیرعادی ممکن است نشان دهنده تنظیم نادرست بلبرینگ یا آسیب به رینگ داخلی باشد. ثبت این ارتعاشات با دستگاه های ارتعاش سنج دقیق داده های تحلیلی مفیدی ارائه می دهد که برای برنامه ریزی تعمیرات پیشگیرانه بسیار ارزشمند است.

بررسی تغییر رنگ یا بوی غیرعادی در اطراف پوسته بلبرینگ

تغییر رنگ فلز اطراف بلبرینگ یا احساس بوی سوختگی معمولاً نشانه افزایش دمای بیش از حد و اصطکاک شدید است. این وضعیت ممکن است به دلیل نبود روانکاری کافی استفاده از گریس نامناسب یا بارگذاری بیش از حد موتور رخ دهد.

در چنین شرایطی باید فوراً موتور متوقف و بلبرینگ بازبینی شود. اگر فلز به رنگ آبی یا قهوه ای درآمده باشد نشان دهنده سوختن روان کار و از بین رفتن سختی سطحی بلبرینگ است که تعویض فوری را الزامی می کند.

بررسی فاصله مجاز بین روتور و استاتور

در حالی که این فاصله ارتباط غی رمستقیم با بلبرینگ دارد اما در صورت فرسود گی بلبرینگ ممکن است محور موتور از مرکز خود منحرف شده و فاصله بین روتور و استاتور تغییر کند. این اتفاق منجر به تماس جزئی بین دو بخش و افزایش حرارت می شود.

با اندازه گیری دقیق این فاصله می توان تشخیص داد که آیا انحراف محور ناشی از خرابی بلبرینگ است یا خیر. تنظیم مجدد محور پس از تعویض بلبرینگ نیز برای بازگرداندن تعادل مکانیکی الزامی است.

بررسی سوابق تعمیر و میزان کارکرد موتور

یکی از مهم ترین مراحل در نحوه چک کردن بلبرینگ موتور سه فاز توجه به تاریخچه تعمیرات و مدت زمان کارکرد آن است. بلبرینگ ها معمولاً دارای طول عمر مشخصی بر حسب ساعت کاری هستند و پس از طی این زمان حتی در صورت نداشتن علائم ظاهری مستعد خرابی می شوند.

ثبت دقیق ساعات کار موتور، دفعات گریس کاری و زمان تعویض قبلی بلبرینگ کمک می کند تا برنامه ای منظم برای نگهداری پیشگیرانه تدوین شود و از توقف ناگهانی دستگاه ها جلوگیری گردد.

بررسی بارگذاری بیش از حد موتور

یکی از دلایل پنهان خرابی بلبرینگ ها کارکرد موتور در شرایط بارگذاری بیش از حد است. زمانی که موتور سه فاز مجبور به تحمل باری فراتر از ظرفیت نامی خود می شود فشار اضافی به بلبرینگ ها وارد شده و باعث افزایش اصطکاک و حرارت می گردد.

این وضعیت در طول زمان موجب تغییر شکل رینگ ها، ترک خوردگی ساچمه ها و حتی قفل شدن محور موتور می شود. برای جلوگیری از این مشکل باید با استفاده از آمپرمتر صنعتی جریان مصرفی موتور را اندازه گیری و با مقدار درج شده روی پلاک مقایسه کرد. در صورت بالاتر بودن جریان لازم است علت بار اضافی شناسایی و رفع شود تا از تخریب تدریجی بلبرینگ جلوگیری گردد.

توجه به شرایط محیطی و نحوه نگهداری موتور

محیط کاری نقش بسیار مهمی در سلامت بلبرینگ دارد. عواملی مانند رطوبت بالا، گرد و غبار، ارتعاشات محیطی یا دمای بیش از حد می توانند موجب زنگ زدگی، کاهش چسبندگی گریس و فرسودگی زود هنگام بلبرینگ شوند. در محیط های مرطوب یا آلوده استفاده از بلبرینگ های ضد زنگ و درپوش دار توصیه می شود.

همچنین باید از قرار دادن موتور در معرض تابش مستقیم خورشید یا منابع گرما اجتناب کرد. انجام سرویس های دوره ای، تمیز کاری محیط اطراف موتور و کنترل شرایط دمایی از اقدامات ساده اما حیاتی برای افزایش عمر بلبرینگ ها به شمار می روند.

در مجموع اجرای دقیق این روش ها در نحوه چک کردن بلبرینگ موتور سه فاز موجب بهبود عملکرد سیستم، کاهش خرابی ها و صرفه جویی قابل توجه در هزینه های تعمیراتی می شود. همچنین سایت فروشگاهی الکترو موتورچند مرجع مطمئنی برای خرید اینترنتی الکتروموتور سه فاز و الکتروموتور تک فاز به همراه قطعات جانبی با کیفیت است.