دلایل خرابی بلبرینگ الکتروموتور چیست؟[بررسی علت و راه های پیشگیری]

دلایل خرابی بلبرینگ الکتروموتور چیست؟ این سوالی است که بسیاری از افرادی که با تجهیزات صنعتی و الکتروموتورها سروکار دارند بارها با آن مواجه شده اند. بلبرینگ ها به عنوان یکی از اجزای کلیدی الکتروموتور تحت فشارهای مکانیکی، گرمایی و محیطی مختلف قرار دارند و کوچک ترین اختلال در عملکرد آن ها می تواند منجر به آسیب های جدی به موتور شود.

درک عوامل و شرایطی که باعث کاهش کارایی یا خرابی بلبرینگ می شوند برای مهندسان، تکنسین ها و حتی کاربرانی که مسئول نگهداری از الکتروموتور هستند اهمیت فراوانی دارد. از این رو بررسی و شناخت این دلایل می تواند به پیشگیری از توقف ناگهانی موتور، کاهش هزینه های تعمیرات و افزایش بازدهی کلی سیستم کمک شایانی کند و در نهایت تضمین کننده عملکرد ایمن و پایدار تجهیزات صنعتی باشد. گفتنی است که برای خرید الکتروموتور سه فاز و الکتروموتور تک فاز می توانید از فروشگاه الکتروموتورچند اقدام کنید.

دلایل خرابی بلبرینگ الکتروموتور کدام اند؟

بلبرینگ های الکتروموتور از اجزای حیاتی هستند که عملکرد روان و بدون اصطکاک شفت موتور را تضمین می کنند اما به دلایل مختلف ممکن است دچار خرابی شوند. شناخت دقیق دلایل خرابی بلبرینگ الکتروموتور برای نگهداری صحیح و پیشگیری از آسیب های جدی به موتور ضروری است. بررسی این دلایل به مهندسان و تکنسین ها امکان می دهد تا با راهکارهای پیشگیرانه هزینه های تعمیر و توقف های ناخواسته را کاهش دهند و عملکرد الکتروموتور را بهینه نگه دارند.

روانکاری نامناسب یا کمبود روغن و گریس

بلبرینگ ها برای کاهش اصطکاک و جلوگیری از سایش نیاز به روانکاری مناسب دارند. استفاده از نوع روغن یا گریس نامناسب، کمبود روانکار یا روانکاری بیش از حد می تواند منجر به ایجاد گرمای بیش از حد، خوردگی یا تجمع ذرات خارجی در بلبرینگ شود. این شرایط باعث افزایش سایش رینگ ها و ساچمه ها، ایجاد سروصدا و حتی قفل شدن بلبرینگ می شود. نگهداری دوره ای و استفاده از روانکار استاندارد متناسب با شرایط کاری می تواند این مشکل را به طور چشمگیری کاهش دهد.

نصب و هم محوری نادرست

اگر شفت موتور به درستی در بلبرینگ نصب نشود یا محور موتور با بلبرینگ هم محور نباشد نیروهای اضافی به بلبرینگ وارد می شود. این نیروهای غیر متقارن باعث افزایش تنش در نقاط مشخصی از ساچمه ها و رینگ ها شده و در نهایت منجر به ترک خورد گی، خرد شدن یا ترکید گی بلبرینگ می شود. استفاده از ابزار دقیق و روش های استاندارد برای نصب بلبرینگ و تنظیم هم محوری شفت می تواند از این نوع خرابی جلوگیری کند.

آلودگی و ورود ذرات خارجی

بلبرینگ ها حساس به ذرات گرد و غبار، تراشه های فلزی، رطوبت و سایر آلودگی ها هستند. ورود هرگونه ذره خارجی به فضای داخلی بلبرینگ باعث ایجاد خراش، سایش و افزایش اصطکاک می شود. این وضعیت به تدریج موجب کاهش طول عمر بلبرینگ و ایجاد نویز و لرزش در موتور می گردد. استفاده از محافظ ها، درپوش ها و محیط کاری تمیز به همراه تعویض دوره ای روانکار نقش مهمی در جلوگیری از این مشکل دارد.

بارگذاری بیش از حد و شوک های مکانیکی

تحمل بیش از حد نیرو یا ضربه ناگهانی به بلبرینگ مانند شروع ناگهانی موتور با بار سنگین می تواند باعث تغییر شکل ساچمه ها و رینگ ها شود. این فشارها ایجاد ترک های ریز، ساییدگی شدید و حتی شکست ناگهانی بلبرینگ را به همراه دارد. برنامه ریزی صحیح بارگذاری و استفاده از بلبرینگ هایی با ظرفیت تحمل مناسب برای شرایط کاری اهمیت ویژه ای دارد.

حرارت زیاد و دمای نامناسب

گرمای بیش از حد یکی از دشمنان اصلی بلبرینگ هاست. دمای بالا می تواند باعث تغییر خواص فلز و روانکار بلبرینگ شود و منجر به افزایش سایش و ترک خورد گی در رینگ ها و ساچمه ها گردد. عواملی مانند جریان زیاد، تهویه ناکافی یا محیط گرم صنعتی می توانند به افزایش دما منجر شوند. استفاده از بلبرینگ های مقاوم به حرارت و نظارت دقیق بر دمای موتور در کاهش خرابی بسیار موثر است.

لرزش و نوسانات مکانیکی

لرزش های ناشی از نامتوازن بودن شفت، پوسته موتور یا بارگذاری نامتعادل می تواند باعث ایجاد ترک ها و آسیب های موضعی در بلبرینگ شود. حتی لرزش های کوچک مداوم می توانند در طی زمان باعث شل شدن ساچمه ها یا خوردگی رینگ ها شوند. بررسی تعادل شفت و نصب موتور روی پایه های ضد لرزش از مهم ترین روش های پیشگیری است.

خوردگی و رطوبت

وجود رطوبت و تماس با آب یا محیط های اسیدی می تواند باعث خوردگی سطحی بلبرینگ شود. این وضعیت نه تنها عمر بلبرینگ را کاهش می دهد بلکه باعث افزایش نویز، اصطکاک و حتی گیرکردن موتور می شود. استفاده از بلبرینگ های ضد زنگ، آب بندی مناسب و نگهداری محیط خشک از موثرترین روش ها برای جلوگیری از خرابی ناشی از خورد گی است.

استفاده از بلبرینگ نامناسب

انتخاب نوع بلبرینگ بدون توجه به بارهای اعمالی، سرعت چرخش و شرایط محیطی باعث خرابی سریع آن می شود. مثلاً استفاده از بلبرینگ خای ساده برای موتورهای پرسرعت یا بارهای ضربه ای می تواند موجب آسیب های جدی شود. مشاوره با تولید کننده موتور یا متخصص بلبرینگ برای انتخاب صحیح نوع و ابعاد بلبرینگ حیاتی است.

ارتعاشات ناشی از شبکه برق

ناهنجاری های ولتاژ یا فرکانس برق می تواند باعث ایجاد جریان های الکتریکی خفیف در رینگ بلبرینگ شود. این جریان ها باعث ایجاد لکه های سوختگی و خورد گی فلزی در سطح ساچمه ها می شوند که به مرور باعث خرابی بلبرینگ می گردد. استفاده از ارت الکتریکی مناسب و محافظت در برابر جریان خای نشتی اهمیت زیادی دارد.

انبساط و انقباض حرارتی شفت و بدنه

تغییرات دمایی شدید در موتور می تواند باعث انبساط یا انقباض شفت نسبت به بلبرینگ شود. این اختلاف ابعاد باعث افزایش فشار مکانیکی موضعی و سایش غیرمتقارن بلبرینگ می شود. طراحی مناسب فضای نصب و انتخاب بلبرینگ های با تحمل تغییرات حرارتی می تواند این مشکل را کاهش دهد.

ضربه های خارجی و شوک های ناگهانی

هرگونه ضربه ناگهانی به موتور مثلاً هنگام جابه جایی، حمل و نقل یا برخورد ابزار می تواند بلبرینگ را دچار ترک یا تغییر شکل کند. حتی ضربه های کوچک اما مکرر باعث کاهش عمر بلبرینگ می شوند. استفاده از بسته بندی مناسب و دقت در حمل و نصب موتور اهمیت ویژه ای دارد.

عدم تعویض به موقع بلبرینگ های قدیمی

بلبرینگ ها پس از مدتی استفاده حتی در شرایط ایده آل دچار سایش و خستگی فلزی می شوند. ادامه استفاده از بلبرینگ های قدیمی بدون تعویض باعث افزایش اصطکاک، داغ شدن و خرابی کامل موتور می شود. رعایت برنامه نگهداری دوره ای و تعویض پیشگیرانه بلبرینگ ها ضروری است.

لرزش ناشی از گیربکس یا تجهیزات متصل

موتورهایی که به گیربکس، پمپ یا تسمه متصل هستند در صورت عدم تراز بودن تجهیزات یا وجود نوسانات در آن ها بلبرینگ هایشان تحت فشار غیرمتقارن قرار می گیرند. این فشارها باعث ایجاد ترک های کوچک و افزایش سایش می شوند و در نهایت خرابی کامل بلبرینگ را به دنبال دارند.

آلودگی ناشی از مواد شیمیایی

وجود مواد شیمیایی یا حلال ها در محیط کاری می تواند باعث خوردگی و تغییر خواص روانکار شود. تماس بلبرینگ با مواد خورنده حتی به میزان کم می تواند منجر به ترک خورد گی و کاهش طول عمر بلبرینگ شود. استفاده از روانکارهای مقاوم شیمیایی و حفظ محیط کاری پاکیزه راهکار اصلی است.

فشار جانبی یا بار شعاعی بیش از حد

بارهای بیش از حد شعاعی یا محوری که به بلبرینگ وارد می شوند باعث تغییر شکل ساچمه ها و رینگ ها می شوند و در مدت کوتاهی خرابی ایجاد می کنند. رعایت مشخصات فنی بلبرینگ و توزیع یکنواخت بار ضروری است.

ارتعاش ناشی از نامیزانی پروانه یا قطعات متحرک

در موتورهایی که به تجهیزات دارای پره، پروانه یا قطعات دوار متصل هستند عدم تعادل این قطعات باعث ایجاد ارتعاش شدید و متمرکز در بلبرینگ می شود. این ارتعاش ها در طول زمان باعث ترک خورد گی، سایید گی سطح ساچمه ها و رینگ ها و افزایش نویز موتور می شوند. بررسی و بالانس دقیق قطعات دوار کلیدی برای کاهش این نوع خرابی است.

وجود ذرات فلزی ناشی از فرسود گی قطعات دیگر

در موتورهایی که قطعات داخلی مانند چرخ دپ دنده، شفت یا پوسته دچار فرسود گی می شوند ذرات فلزی آزاد شده می توانند وارد بلبرینگ شوند. این ذرات باعث خراشید گی سطح ساچمه ها و رینگ ها، افزایش اصطکاک و کاهش طول عمر بلبرینگ می شوند. فیلتر کردن روانکار و نظارت دوره ای بر سلامت قطعات راهکار پیشگیری مؤثر است.

لرزش ناشی از تسمه ها و کوپلینگ های نامناسب

اگر تسمه ها یا کوپلینگ ها به درستی نصب نشده باشند یا دارای کشش نامتعادل باشند بلبرینگ ها تحت نیروهای جانبی غیرمتعارف قرار می گیرند. این نیروها باعث سایش موضعی و کاهش عمر بلبرینگ می شوند. تنظیم صحیح تسمه خا و استفاده از کوپلینگ های استاندارد از مهم ترین روش های پیشگیری است.

استفاده از روانکار نامرغوب یا تاریخ گذشته

روانکارها پس از مدتی استفاده خواص خود را از دست می دهند و ممکن است باعث افزایش اصطکاک و خوردگی شوند. همچنین روانکارهای غیر استاندارد یا نامرغوب نمی توانند به خوبی بار مکانیکی را تحمل کنند. انتخاب روانکار با کیفیت و تعویض دوره ای آن اهمیت زیادی در طول عمر بلبرینگ دارد.

وجود فشارهای حرارتی ناگهانی

تغییرات دمایی سریع مانند روشن و خاموش شدن مکرر موتور در شرایط بار بالا باعث ایجاد انبساط و انقباض ناگهانی در فلز بلبرینگ می شود. این وضعیت باعث ایجاد ترک های ریز و در نهایت خرابی زود هنگام بلبرینگ می گردد. کنترل دمای عملیاتی و استفاده از زمان بندی مناسب برای استارت و استاپ موتور می تواند مشکل را کاهش دهد.

خوردگی ناشی از تماس با رطوبت یا محیط های خورنده

بلبرینگ هایی که در محیط های مرطوب یا دارای مواد شیمیایی و اسیدی کار می کنند در معرض خورد گی شدید قرار دارند. خورد گی باعث ایجاد پیتینگ (حفره های ریز) روی ساچمه ها و رینگ ها و افزایش اصطکاک و نویز می شود. استفاده از بلبرینگ های ضد زنگ و آب بندی مناسب محیط کاری از جمله راهکارهای پیشگیری است.

فشار محوری بیش از حد ناشی از بارگذاری نادرست

اگر موتور با بار بیش از ظرفیت طراحی شده کار کند فشار محوری اضافی به بلبرینگ ها وارد می شود. این فشار باعث ایجاد ترک و تغییر شکل در ساچمه ها و رینگ ها شده و عمر بلبرینگ را به شدت کاهش می دهد. رعایت محدودیت های طراحی و بارگذاری استاندارد راهکار اصلی برای پیشگیری است.

عدم تعادل شفت در طولانی مدت

با گذشت زمان شفت ها ممکن است دچار خمش جزئی یا تغییر شکل شوند که باعث وارد آمدن نیروی نامتقارن به بلبرینگ می شود. این وضعیت ایجاد سایش موضعی و ترک های ریز کرده و منجر به خرابی زود هنگام بلبرینگ می گردد. بررسی دوره ای شفت و اصلاح ناهم محوری ها بسیار مؤثر است.

ارتعاش ناشی از ضربه های محیطی

موتورهایی که در محیط های صنعتی پر سر و صدا یا لرزان نصب شده اند ممکن است تحت ارتعاش های محیطی شدید قرار گیرند. این ارتعاش ها باعث تغییر شکل ساچمه ها، سایش و در نهایت خرابی بلبرینگ می شوند. استفاده از پایه های ضد لرزش و نصب موتور در مکان های پایدار از روش های مهم پیشگیری است.

خستگی فلزی بلبرینگ

پس از مدت طولانی استفاده، فلز بلبرینگ دچار خستگی می شود و ترک های ریز سطحی ایجاد می کند. این ترک ها به مرور زمان بزرگ تر شده و باعث خرابی کامل بلبرینگ می شوند. تعویض دوره ای بلبرینگ ها قبل از رسیدن به این مرحله بهترین راهکار است.